Die andere veldslag

De Waterloogekte is inmiddels in volle hevigheid losgebarsten. Daardoor lijkt het nu evident, dat de slag bij Waterloo de belangrijkste veldslag uit de napoleontische tijd is. Dit zit inmiddels zo verankerd in het collectieve geheugen, dat het op vloeken in de kerk lijkt om een ander geluid te laten horen.

Toch wordt het belang van de slag bij Waterloo mijns inziens zwaar overschat. Vanaf het moment waarop Napoleon in 1815 terugkeert uit zijn ballingsoord Elba, verenigen de geallieerden zich in een gezamenlijke strijd tegen Napoleon. Rusland, Oostenrijk, Pruisen, Groot-Brittannië en andere staten zullen ieder een groot leger op de been brengen voor deze strijd. Frankrijk is bij voorbaat kansloos tegen zo’n overmacht aan manschappen en geld.

Als er een beslissende slag is geleverd in de strijd tegen Napoleon, dan is het de slag bij Leipzig in oktober 1813. Het is de eerste keer dat de tegenstanders van Napoleon zich met elkaar hebben verbonden en samen de strijd aangaan tegen Napoleon. Meer dan driehonderdduizend man brengen ze bijeen, waar Napoleon er nog geen tweehonderdduizend tegenover kan stellen. Napoleon wordt bij Leipzig verpletterend verslagen en komt de klap nooit meer te boven. Dát is het keerpunt in de titanenstrijd waar Europa al twintig jaar in verwikkeld is.

De Duitsers beseffen dat ook, zoals uit bijgaande afbeelding blijkt. Het is een weergave van de feestelijke herdenking van de slag bij Leipzig. ’s Nachts worden overal op hoge punten in het landschap vreugdevuren ontstoken en wordt er vuurwerk afgestoken. Een militaire kapel speelt om de feestvreugde te verhogen. Het is een echt collectief feest. Het bovenschrift bij de prent zegt genoeg: ‘Der 18 October, oder das Fest aller Deutschen. So wurde – so wird in ewige Zeiten – der Jahrstag Deutschlands Rettung vom braven Volke gefeiert.’

De Volkerenslag bij Leipzig is de waterscheiding in de napoleontische oorlogen, niet alleen voor Duitsland, maar voor heel Europa. Deze slag wordt inderdaad nog herdacht, ruim tweehonderd jaar na dato, zoals de maker van de gravure al voorspelde. Maar de Duitsers konden niet vermoeden, dat hun herdenking anno 2015 volledig in de schaduw zou staan van de herdenking van de slag bij Waterloo.